Metody statystyczne w analizie sensorycznej - badania laboratoryjne

• Wprowadzenie. Metody statystyczne w zarządzaniu jakością – zakres, stosowania, wybrane dokumenty (ISO 9000:2015, ISO 9001:2015, Wytyczne dotyczące technik statystycznych odnoszących się do ISO 9001 – Raport Techniczny ISO/TR 10017)
• Pomiar sensoryczny. Skale ocen – nominalna, porządkowa, interwałowa, ilorazowa. Metody pomiaru sensorycznego – badania analityczne: różnicowe, kolejności (szeregowania), skalowania, badania konsumenckie: ocena hedoniczna. Analiza statystyczna w ocenie sensorycznej. 
• Hipoteza, test statystyczny. Testowanie hipotez statystycznych – hipoteza, test statystyczny, błędy wnioskowania statystycznego: błąd pierwszego rodzaju (?)/błąd drugiego rodzaju (ß), obszar krytyczny testu: jednostronny/dwustronny, prawdopodobieństwo potestowe (p-value), funkcja mocy testu – dobór liczności próbki
• Metody różnicowe – testy statystyczne. Metoda parzysta (PN-EN ISO 5495:2007 Analiza sensoryczna. Metodologia. Metoda parzysta), ocena różnicy: test jednostronny/dwustronny, ocena podobieństwa: test jednostronny/dwustronny, czułość testu, przedziały ufności dla testów parzystych. Metoda trójkątowa (PN-EN ISO 4120:2007 Analiza sensoryczna. Metodologia. Metoda trójkątowa), ocena różnicy, ocena podobieństwa, przedział ufności dla pd (prawdziwy odsetek). Metoda duo-trio (ISO 10399:2017 Sensory Analysis. Methodology. Duo-trio test), ocena różnicy, ocena podobieństwa, przedział ufności dla pd (prawdziwy odsetek). Metoda „A” – „nie A” (ISO 8588:2017 Sensory Analysis. Methodology. „A” – „not A” test), test niezależności chi-kwadrat, poprawka Yalesa, miary siły związku. Metoda sekwencyjna w odniesieniu do testów trójkątnego i duo-tro (ISO 16820:2004 Sensory Analysis. Methodology.. Sequential analysis), konstrukcja i interpretacja diagramu decyzyjnego – obszary: przyjęcia, odrzucenia, kontynuacji.
• Metody szeregowania – testy statystyczne. Metoda rangowania (ISO 8587:2006 Sensory Analysis. Methodology. Ranking), przygotowanie danych do analizy (przypisanie rang),  testy statystyczne (Spearman, Page, Friedman, test znaków), testy post – hoc (najmniejszej istotnej różnicy – funkcja LSD), przypadek rang związanych
• Inne narzędzia statystyczne w analizie sensorycznej - przegląd. Analiza wariancji (ANOVA) – jednoczynnikowa, dwuczynnikowa, wieloczynnikowa, nieparametryczna ANOVA (distribution free Anova), metoda (analiza) składowych głównych (Principal Components Analysis), analiza skupień (Cluster Analysis)

• Podsumowanie, dyskusja

Ćwiczenia:

• Testowanie hipotez statystycznych – budowa hipotezy Ho (zerowej)/HA (alternatywnej), wyznaczanie wartości funkcji testowej, konstrukcja obszaru krytycznego testu, wnioskowanie
• Metoda parzysta – ocena różnicy (test jednostronny/dwustronny)
• Metoda parzysta – ocena podobieństwa (test jednostronny/dwustronny)
• Wyznaczanie przedziałów ufności dla metody parzystej 
• Metoda trójkątowa – ocena różnicy, ocena podobieństwa
• Metoda trójkątowa – przedziały ufności
• Metoda duo-trio – ocena różnicy, ocena podobieństwa
• Metoda duo-trio – przedziały ufności
• Metoda „A” – „nie A” – test niezależności chi-kwadrat
• Metoda sekwencyjna – interpretacja diagramu decyzyjnego
• Metoda rangowania – przygotowanie danych do analizy, zasady rangowania, rangi związane
• Metoda rangowania – testy Friedmana, Page’a, Friedmana, test znaków
• Metoda rangowania – test post-hoc , wyznaczanie i interpretacja funkcji LSD
• Interpretacja wyników ANOVA , nieparametryczna ANOVA