Po wprowadzeniu w 2015 roku nowej normy ISO 9001:2015, przyszedł czas na wprowadzenie jej odpowiednika dotyczącego systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym. I tak 1 października 2016 roku wydany został standard IATF 16949:2016.
Pierwszy raz te wymagania nie są wydane przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO), lecz Interational Automotive Task Force (IATF) - organizację skupiającą:
- producentów samochodów: BMW Group, Chrysler Group, Daimler AG, Fiat Group Automobile, Ford Motor Company, General Motors Company, PSA Peugeot Citroen, Renault SA, Volkswagen AG, oraz
- stowarzyszenia producentów branży motoryzacyjnej: AIAG (USA), ANFIA (Włochy), FIEV (Francja), SMMT (Wielka Brytania) oraz VDA (Niemcy).
Co nowego w IATF 16949:2016
Nowy standard IATF 16949:2016 zastępują dotychczas używaną specyfikację techniczną ISO/TS 16949:2009, jednak ta ostatnia nie zostaje od razu wycofana. Do dnia 30 września 2017 organizacje będą miały możliwość certyfikowania swoich systemów zarządzania jakością na stare, jak i na nowe wymagania. Pomimo uzyskania certyfikatu na zgodność ze specyfikacją techniczną ISO/TS 16949:2009, wydany przez uprawnioną jednostkę certyfikat utraci ważność 14 września 2018 roku. Od tego dnia obowiązywać będzie nowy IATF 16949:2016, dlatego też tak ważne jest jego zrozumienie i wdrożenie w organizacjach.
Podobnie jak standard ISO/TS 16949:2009, tak IATF 16949:2016 jest uzupełnieniem do normy ISO 9001:2015. Do obowiązujących wymagań dotyczących systemów zarządzania jakością, dopisane zostały wymagania związane z zapewnieniem jakości dla wyrobów i procesów związanych z motoryzacją. Znajdziemy tu wymagania specyficzne dla tego przemysłu, m.in.:
- konieczność opracowania dokumentacji procesu produkcji,
- nadzorowanie charakterystyk specjalnych / właściwości specjalnych,
- uruchomienie produkcji w warunkach nadzorowanych,
- nadzorowanie laboratorium wewnętrznego.
Nowe wymagania IATF 16949:2016
Nowe wymagania IATF 16949:2016, podobnie jak ISO 9001:2015, z jednej strony są rewolucyjne, z drugiej strony natomiast są ewolucją już sprawdzonych rozwiązań. Jednym z nowych elementów jest podobnie jak w ISO 9001:2015 położenie dużego nacisku na zarządzanie ryzykiem w organizacji. Należy wdrożyć działania pozwalające przeanalizować ryzyka uwzględniając zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne zagrożenia mogące wpływać na organizację i jej system zarządzania jakością. Jednym z rozwiązań mogących pomóc w analizie ryzyka jest powszechnie wykorzystywane w motoryzacji FMEA (Failure Mode and Effect Analysis). Właściwie przeprowadzona analiza wymagań i potencjalnych wad w odniesieniu do procesu produkcyjnego pozwala zapobiec potencjalnym przyczynom oraz ograniczyć koszty związane z wyprodukowaniem wyrobów niezgodnych. Przeanalizowanie zagrożeń dla organizacji, jej klientów oraz użytkowników końcowych wyrobów, umożliwia określenie ryzyk oraz zidentyfikowanie mocnych stron organizacji.
Działania zapobiegawcze w IATF 16949
Pomimo usunięcia w ostatnim wydaniu normy ISO 9001 działań zapobiegawczych, pojawiają się one w standardzie IATF 16949 jako jeden z ważnych elementów działań odnoszących się do ryzyk i szans. Organizacja ma wykorzystywać działania zapobiegawcze jako jeden z elementów zmniejszających negatywny wpływ ryzyka związanego z działalnością organizacji. Tak jak w poprzednich wydaniach należy określić potencjalne niezgodności i ich przyczyny, następnie ustalić potrzebę działań, wdrożyć je i sprawdzić czy przyniosły zamierzony efekt.
Metodologia APQP
Jedną z nowości jest przywołanie metodologii APQP (Advanced Product Quality Planning) jako jednego z narzędzi do planowania projektowania i rozwoju wyrobu i procesu. W dotychczasowych wydaniach ISO/TS 16949 nigdzie nie wspominano o tym narzędziu, pomimo to było ono powszechnie używane przez organizację. W obecnym wydaniu IATF 16949, APQP wskazywane jest jako jedno z możliwych rozwiązań, jednak jego bezpośrednie przywołanie potwierdza jak ważnym jest narzędziem przy projektowaniu i wdrażaniu procesów produkcyjnych. Wdrożenie rozwiązań zaproponowanych w APQP umożliwia skorzystanie ze sprawdzonych i skutecznych rozwiązań oraz umożliwia ograniczenie kosztów związanych z pracami wdrożeniowymi.
Wymagania dotyczące audytów wewnętrznych
Standard IATF 16949:2016 wprowadza także ewolucję dobrze znanych wymagań dot. audytów wewnętrznych Dotychczasowe wymagania zostały uzupełnione o szczegółowe wymagania dotyczące okresu realizacji audytów oraz określono szczegółowe wymagania dla audytorów wewnętrznych. W dalszym ciągu zachowano podział na trzy typy audytów wewnętrznych: audyty systemu, audyty procesu produkcji i audyty wyrobu. Wszystkie typy audytów musimy planować zgodnie z rocznym harmonogramem, jednak audyty systemu oraz audyty procesu produkcyjnego możemy rozłożyć na okres trzech lat. Wprowadzone zmiany upodabniają proces audytów wewnętrznych, do audytów certyfikujących które realizowane są właśnie w okresach trzyletnich. Planując audyty w dalszym ciągu musimy uwzględnić ważność i złożoność procesów, ich osiągi, wyniki wcześniejszych audytów oraz wyniki zadowolenia klienta, które mogą decydować o konieczności częstszych niż trzyletnich audytów wewnętrznych.
Audyt wymaganiań IATF 16949:2016
Zgodnie z wymaganiami ISO/TS 16949:2009 audytorzy musieli posiadać kwalifikację do przeprowadzenia audytów wewnętrznych. Pojęcie „kwalifikacje” nie odnosiło się jednak do żadnych szczególnych wymagań i było różnie interpretowane przez organizację. W wymaganiach IATF 16949:2016 wprowadzono szczegółowe zapisy w kwestii kompetencji audytorów wewnętrznych, jak i audytorów drugiej strony (audytorów dostawców). Zgodnie z nowymi wymaganiami audytorzy muszą wykazać się kompetencjami w zakresie:
- rozumienia podejścia procesowego w audytowaniu, z uwzględnieniem myślenia opartego na ryzyku,
- rozumienia mających zastosowanie wymagań klienta,
- rozumienia wymagań normy ISO 9001 lub IATF 16949 w zakresie audytu,
- rozumienia podstawowych narzędzi motoryzacyjnych (APQP&CP, FMEA, PPAP, MSA, SPC) w odniesieniu do zakresu audytu,
- rozumienia jak planować, przeprowadzać, raportować i zamykać spostrzeżenia z audytu.
Poza powyższymi wymaganiami osoby przeprowadzające audyty procesów produkcyjnych muszą jeszcze wykazać się techniczną znajomością audytowanego procesu, z uwzględnieniem znajomości zagadnienia FMEA i Planu kontroli. Poza określeniem wymagań dotyczących audytorów nowy standard wskazuje także konieczność rozwijania ich kompetencji. Organizacje muszą określić jaką minimalną liczbę audytów w roku musi przeprowadzić audytor wewnętrznych oraz określić sposób utrzymywania znajomości odpowiednich wymagań w związku z wewnętrznymi lub zewnętrznymi zmianami.
Nadzorowanie dokumentacji i zapisów
IATF 16949:2009 wprowadza także dodatkowe wymagania dotyczące nadzorowania dokumentacji i zapisów. I tak w nowym standardzie pomimo braku wymagania w ISO 9001:2015, jest konieczność posiadania przez organizację księgi jakości. Księga ta może być w dowolnej formie (papierowej lub elektronicznej) oraz może być jednym dokumentem lub składać się z kilku osobnych dokumentów. Dodatkowym wymaganiem jest opracowanie polityki zachowywania zapisów powstających wewnątrz organizacji. Pomimo dowolności w tym zakresie pozostawionej organizacjom, muszą one obowiązkowo przechowywać zapisy dotyczące zatwierdzenia części, narzędzi i oprzyrządowania, zapisy z projektowania wyrobu i procesu, przez długość życia wyrobu plus jeden rok kalendarzowy, chyba że klient zdecyduje inaczej lub inne są wymagania prawne.
Przedstawione powyżej informacje to tylko przykłady z licznych nowych wymagań lub wprowadzonych zmiany do dobrze znanych wytycznych. Każda z organizacji musi szczegółowo przeanalizować nowy standard IATF 16949:2016 pod kątem zmian i wdrożyć je w swoim systemie zarządzania jakością.
