W miejsce wycofywanych norm Międzynarodowy Komitet Normalizacyjny wprowadził normę ISO 45001:2018. Bardzo szybko zareagował również Polski Komitet Normalizacyjny wydając w tym roku polską wersję normy.
Oznacza to, że każda firma ma niespełna 2 lata, by dostosować swoje systemy do wymagań nowej normy, a także doprowadzić do wyjaśnienia wszelkich ewentualnych niezgodności związanych ze zmianą tych wymagań.
Okolicznością, która może sprzyjać procesowi zmian jest fakt, że już wcześniej zmienione zostały inne najczęściej stosowane w firmach normy związane z systemami zarzadzania. Dlatego przejście na normę ISO 45001:2018 można zrobić w sposób najbardziej efektywny, oszczędzając na przyszłość wiele czasu i energii związanej z prowadzeniem równoległych systemów (np. ISO 9001 i ISO 14001).
Jakie są podstawowe różnice normy ISO 45001:2018 w stosunku do OHSAS 18001 i PN-N-18001:2014?
Otóż norma ISO 45001:2018 została opracowana w takiej samej strukturze jak wcześniej zmieniane normy – systemu zarządzania jakością (ISO 9001) i systemu zarządzania środowiskiem (ISO 14001). Ma to bardzo duże znaczenie dla firm, które posiadają zintegrowane systemy zarządzania. Można bowiem ograniczyć ilość obowiązujących dokumentów, a tym samym uczynić system bardziej przyjazny dla pracowników. Łatwiej będzie również dokonać zmian w swoich systemach przechodząc na nowe wymagania powiązując ze sobą działania w jeden organizm – jakość, środowisko i bezpieczeństwo pracy.
Istotną przyczyną wprowadzenia zmian była również potrzeba ograniczenia ciągle dużej ilość wypadków przy pracy w tym znaczącej ilości wypadków śmiertelnych. Twórcy nowej normy uznali, że zmienione wymagania pozwolą w dużym stopniu ograniczyć ryzyko jakie występuje z powodu nieprzestrzegania przepisów BHP. To ograniczenie ryzyka będzie możliwe poprzez przede wszystkim dzięki zastosowania większego wpływu pracowników na tworzenie bezpiecznych warunków pracy, poprzez zaangażowanie ich w organizowanie bezpiecznych stanowisk pracy, a także w identyfikację zagrożeń i wprowadzanie równych środków kontroli związanych w przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Właśnie zamiana sformalizowanego podejścia do wymagań BHP na podejście oparte na ryzyku ma być największą korzyścią wprowadzanego właśnie dokumentu.
W normie umożliwia się przedsiębiorcom, poprzez jej system zarządzania BHP, integracje z innymi aspektami zdrowia i bezpieczeństwa, takimi jak wypoczynek i dobre samopoczucie pracownika. Dokument ten nie odnosi się bowiem do kwestii takich jak bezpieczeństwo produktu, uszkodzenia mienia lub wpływ na środowisko, lecz skupia się na identyfikowaniu ryzyk dla pracowników i innych stron zainteresowanych.
Zastosowane w normie podejście do zagadnień związanych z BHP opiera się na znanej już koncepcji PDCA (zaplanuj, zrób, sprawdź i działaj) zastosowanej w innych normach (ISO 9001 i ISO 14001). Koncepcja ta może być stosowana do procesu ciągłego doskonalenia nie tylko do obszaru BHP. Zakłada ona cztery etapy:
a) Planuj: określ i oceń ryzyka związane z BHP, szanse w zakresie BHP i określ cele i procesy BHP niezbędne do osiągnięcia wyników zgodnie z polityką BHP firmy (lub zintegrowaną z innymi obowiązującymi w firmie systemami);
b) Wykonaj: zidentyfikuj i stosuj procesy zgodnie z planem;
c) Sprawdź: monitoruj i mierz działania i procesy w odniesieniu do polityki i celów BHP oraz raportowania wyników;
d) Działaj: podejmuj działania, aby stale doskonalić wyniki w zakresie BHP, aby osiągnąć zamierzone wyniki.
Jaka jest podstawowa struktura normy ISO 45001:2018?
Norma ISO 45001:2018 już w pierwszym rozdziale wprowadza obowiązek określenia czynników zewnętrznych i wewnętrznych które w istotnym zakresie wpływają na zdolność do osiąganych wyników w zakresie BHP. Mamy więc tu pewnego rodzaju dowolność, gdyż każda firma sama musi określić sobie co jest dla niej ważne.
Bardzo ważnym elementem jest obowiązek określenia tzw. zainteresowanych stron które oprócz pracowników mogą ingerować w proces przestrzegania przepisów BHP.
Nowością jaka została wprowadzona w nowej normie, jest obowiązek zintegrowania procesów jakie funkcjonują w firmie z jej procesami biznesowymi. Jest to więc duże wyzwanie dla osób z najwyższego kierownictwa, gdyż muszą oni wymagania BHP włączyć do strategii funkcjonowania firmy i przeznaczając w ten sposób zasoby do funkcjonowania systemu. Niezwykle istotnym zadaniem dla osób zarządzających jest stworzenie mechanizmu ochrony pracowników przed ewentualnymi represjami podczas zgłaszania incydentów, zagrożeń, ryzyk i szans związanych z BHP.
Każda firma wdrażająca system zarzadzania BHP będzie musiała wdrożyć proces konsultacji i uczestnictwa przedstawicieli pracowników w zakresie opracowywania, planowania, wdrażania i oceny funkcjonującego systemu. Wszystkie działania w zakresie BHP muszą być konsultowane z pracownikami (również na stanowiskach menadżerskich).
Norma dość dużą uwagę zwraca na planowanie systemu BHP. Podczas tego planowania firma ma obowiązek uwzględnić ryzyka i szanse jakie istnieją w firmie, a także identyfikację zagrożeń jakie występują w poszczególnych procesach. Na pierwszym miejscu należy tu zwrócić uwagę na czynnik ludzki, a także na wymagania prawne, które z czynnikiem ludzkim są bezpośrednio związane.
System zarządzania BHP nakłada obowiązek utrzymywania udokumentowanych informacji w niektórych obszarach systemu. Te obszary są określone . Niezależnie od tego firma musi sama sobie określić jakie inne informacje są dla niej istotne i muszą być przechowywane.
Źródło: www.bhpportal.pl
Wymagania normy ISO 45001 zwracają również uwagę na planowanie w firmie procesów operacyjnych i zwracania uwagi przy tym planowaniu na obszar BHP. Oprócz określenia wymagań dla procesów należy zwrócić uwagę na wymagania prawne, a także na wyeliminowanie zagrożeń i ryzyk jakie występują podczas realizacji tych procesów. Wiąże się to z zapewnieniem pracownikom np. zabezpieczeń ochronnych dla ich bezpieczeństwa podczas wykonywanej pracy.
Bardzo istotnym elementem systemu zarządzania BHP jest nadzór nad dostawcami zewnętrznymi (outsourcing). Procesy współpracy z dostawcami zewnętrznymi muszą być kontrolowane a także zgodne w wymaganiami prawnymi.
Niezwykle istotnym obszarem związanym z wymaganiami nowej normy jest określenie procesów związanych z przygotowaniem się i odpowiednim reagowaniem na sytuacje awaryjne, trudne do przewidzenia w każdym zakładzie pracy. Te zasady reagowania powinny zawierać m.in. szkolenia, ćwiczenia praktyczne (np. ewakuacja, próbne alarmy), określenie szczegółowego postępowania dotyczącego powiadamiania służb ratowniczych czy władz państwowych.
ISO 45001:2018 zawiera również obowiązek przeprowadzania auditów wewnętrznych, przeglądów zarządzania oraz ciągłego doskonalenia. Bardzo istotną zmianą w stosunku do obowiązujących do tej pory norm jest brak działań zapobiegawczych. Pozostawiono natomiast obowiązek stosowania i podejmowania działań korygujących. Uznano bowiem, że skuteczniejszy efekt dla przedsiębiorstwa daje prewencja czyli określanie ryzyk oraz podejmowanie działań które w praktyce minimalizują występowanie tych ryzyk.
Norma ISO 45001 ma jeszcze jedną bardzo istotną zaletę. Jest tak zbudowana, że istnieje możliwość jej wdrożenia w każdym przedsiębiorstwie niezależnie od wielkości firmy oraz charakteru prowadzenia przez nią działalności.
Wymagania nomy ISO 45001:2018 zostały tutaj przedstawione w sposób bardzo ogólny. Bardziej szczegółowych informacji na temat tych wymagań oraz ich interpretacji można dowiedzieć się na szkoleniach które są organizowane. Ich główny cel to zwrócenie uwagi na sprawy bezpieczeństwa pracy - to bardzo ważne, gdyż bezpieczeństwo w pracy swoich pracowników powinno być nadrzędnymi działaniami każdej osoby zarządzającej w prowadzonej przez siebie firmy.
Polecane szkolenia:
- Wymagania BHP wg ISO 45001 - szkolenie online
- Auditor wewnętrzny zintegrowanego systemu zarządzania zgodnego z normami ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001
- Auditor wewnętrzny zintegrowanego systemu zarządzania zgodnego z normami ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001 - szkolenie online
- ISO 9001:2015 - wymagania systemu zarzadzania jakością
- Wymagania jakościowe, środowiskowe i BHP dla dostawców
- Pełnomocnik ds. zintegrowanych systemów zarządzania - ISO 9001, ISO 14001, PN-N 18001
